BURSA FAYINI MTA DA BULDU

Zonguldak’tan Bursa’ya mektup var.

Adı Karaelmas olan ancak bir süre önce Bülent Ecevit Üniversitesi  olarak değiştirilen Zonguldak’taki Mühendislik Fakültesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kutoğlu’yu Hürriyet Bursa’yı izleyenler tanır.

Bursa’nın faylarıyla ilgili en kapsamlı araştırmaları yapan bilim adamlarından biri.

Geçen hafta gönderdiği elektronik postada,  başkanlığındaki ekibin “radar interferogram” yöntemiyle bulduğu birbirine paralel iki fay sisteminin Maden Tetkik Arama Enstitüsü ekipleri tarafından arazide yapılan çalışmalar sonucu tespit edildiği ve Bursa’nın yeni fay haritalarına işlenerek yayınlandığını açıkladı.

Elektronik postada sadece uydu haritasına benzer fotoğraf ve kısa bir not vardı.

Prof. Dr. Kutoğlu’nu arayıp, konuyu anlayacağımız dilden anlatmasını ve ne anlama geldiğini sorduk.

Prof. Dr. Kutoğlu ve ekibi ne bulmuştu önce onu anlatalım.

Bursa Ovası’ndaki birbirine paralel iki fay sistemi bulunuyor ve bu sistem Bursa’da pull-apart (çek-ayır) bir havza meydana getiriyor. Tamamen kendi imkanlarıyla gerçekleştirdikleri bu çalışmada Bursa’nın da en az İstanbul kadar hatta daha fazla deprem riski taşıdığına dikkati çekiyordu.

Prof. Dr. Kutoğlu, yaptığı çalışma sonucu bu fayda hareket ve deformasyon başladığını da tespit ederek, Fayın ortasındaki iki noktada büyük bir hareketlilik saptadı. Üstelik bu fayda 3 yılda 27 santimetrelik çökme oluşmuş. 

23 kilometre uzunluğundaki Bu fay Prof. Dr. Kutoğlu’na göre, 6.6 veya 6.7 büyüklüğünde bir deprem üretebilir. Bunun ne zaman olacağı konusunda elde henüz bir veri yok.  Ancak en son depremin 1855 yılında olduğunu düşünülürse pek de uzak bir zaman değil. 

Prof. Dr. Kutoğlu, üstelik Bursa’nın toprak yapısının da depremin şiddetini arttıracağını,  İstanbul’da bile bir deprem olsa, Bursa’da bunun 1.6 kat daha büyük hissedileceğini ve bu yüzden  6.7 büyüklüğündeki depremin şiddetinin daha fazla olacağına dikkat çekiyordu.

İşte MTA ekiplerinin tamamen bağımsız ve arazide sürdürdükleri çalışmayla kırıkların jeolojik izini sürerek fayları bulmuşlar.

5-6 yıldır Bursa’da hep aynı harita kullanılıyordu. Şimdi MTA, haritalarını güncelleyerek, Prof. Dr. Kutoğlu ve ekibinin çalışmasını tescil etmiş oldu.

MTA’nın haritasında kesikler halinde görülen çek-ayır fayını Prof. Dr. Kutoğlu’nun çalışması daha detaylı gösteriyor.

Prof. Dr. Kutoğlu’na soruyoruz, “Fay kesinleşti. Peki şimdi ne olacak?”

Anlatıyor.

Bursa’daki en son deprem 1855’te olmuş, şimdi 150 yıllık birikim söz konusu. Depremin ne zaman olacağını kesin olarak saptamak mümkün değil ancak bu fayın hareketlerini milimetrelik olarak izlemek gerekiyor. 150 yıl önce izlenmeye başlansaydı. Şimdi kesin ipuçları elde edilebilirdi. Çünkü faydaki yavaşlamalar tehlikenin kapıya dayandığının göstergesi olacak.

O yüzden Prof. Dr. Kutoğlu’nun araştırmasının devam etmesi gerekiyor.

Öneri de getirmişler belediyelere ve kamu kuruluşlarına, “Size teknik destek verelim. GPS ağlarını kuralım. Çok pahalı olmayan cıhazları alınsın. Personelinizi de eğitelim” diye ama dinleyen olmamış.

Belki de Anadolu’daki üniversitelerde görev yaptıkları için sözleri dinlenmemiş. Hiç sahaya inmeden, bilimsel araştırma yapmadan kanal kanal dolaşıp ahkam kesenlerden olmadığı için.

Fayların izlenmesi bir yana Prof. Dr. Kutoğlu, Bursa’da bir an önce deprem güvenli yapılar konusunun hızlandırılması gerektiğine vurgu yapıyor.

Kısacası deprem Bursa’nın kapısına dayandı. Üstelik davul zurna çalarak geliyor. Bilimsel araştırma var, saha araştırması desen o da var.
Büyükşehir Belediye Başkanı Altepe, ulusal yayın yapan bir haber kanalında açıklıyor. Bursa’nın 350 bin yapı stoğunun yüzde 10’nun deprem güvenliği şüpheli.  Yani 35 bin binanın yıkılması gerekiyor.
Peki kim yıkacak, ne zaman yıkacak ve ne zaman yenisi yapılacak bilen yok.